Çfarë ndodhi me Dusicyon avus? Disa besojnë se speciet mund të kenë kryqëzuar qentë shtëpiak, por gjenetika thotë të kundërtën. Ndryshimet klimatike dhe ndikimet njerëzore duket se kanë luajtur një rol më të madh në zhdukjen e tyre. Miqtë tanë të lashtë, për fat të keq, nuk i mbijetuan këtyre ndryshimeve
Në disa pjesë të lashta të Amerikës së Jugut, gjahtarët-mbledhës duket se kanë gjetur miq në vende të pazakonta. Përpara se qentë të mbretëronin si “miku më i mirë i njeriut”, dhelprat mund ta kenë luajtur atë rol. Dëshmi mahnitëse nga Patagonia, Argjentina hedh dritë mbi këtë histori magjepsëse. Mund ta imagjinoni këtë? Në vend që të fantazojnë për qentë, paraardhësit tanë të lashtë mund të kenë pasur dhelpra që i ndjekin përreth.
NJË VARREZË MISTERIOZE ZBULON SEKRETET E LASHTA. Le të fillojmë nga fillimi. Në vendin arkeologjik të Kanyada Seka, i zbuluar në vitin 1991, u gjetën mbetje që ndryshuan mënyrën se si ne i shikojmë kafshët shtëpiake të lashta. Imagjinoni këtë: një varr 1500-vjeçar në të cilin qëndron një skelet njeriu, me një skelet dhelpre pranë tij. Po, e lexuat mirë. Jo një qen, por një dhelpër!
Nuk ishte padyshim një dukuri e përditshme, madje edhe për historinë shumëngjyrëshe të kafshëve shtëpiake. Analizat e eshtrave nga një studim i botuar në revistën Royal Society Open Science hedhin të gjitha dyshimet – ato i përkasin species Dusicyon avus, një specie e zhdukur e dhelprave që endej peizazhet e Amerikës së Jugut deri rreth 500 vjet më parë. Nuk ishte një dhelpër e zakonshme që gjendej në pyjet tona; kjo ishte një specie e veçantë që duket se ka luajtur një rol unik në jetën e gjahtar-mbledhësve.
DHELPRA NË DARKË ME NJERËZ? Por prisni, bëhet edhe më interesante. Duke hetuar dietën e kësaj dhelpre të lashtë, shkencëtarët zbuluan se ajo hante shumë më shumë bimë dhe më pak mish sesa do të kishte ngrënë në natyrë. Duket sikur asaj i pëlqente konsumimi njerëzor, apo jo? Kjo tregon se njerëzit e lashtë e ushqenin rregullisht, që do të thotë se dhelpra nuk ishte thjesht një shoqëruese e zakonshme – ajo ishte një kafshë shtëpiake e vërtetë! Nëse dhelpra ishte mjaft afër për të ndarë vaktet me njerëzit, nuk është çudi që ajo përfundoi e varrosur pranë mikut të saj. Ndoshta ajo ishte më shumë se një kafshë shtëpiake – ndoshta ajo ishte pjesë e familjes.
PSE VDIQËN? Tani që kemi zgjidhur një enigmë, është koha për një tjetër: Çfarë ndodhi me Dusicyon avus? Disa besojnë se speciet mund të kenë kryqëzuar qentë shtëpiak, por gjenetika thotë të kundërtën. Ndryshimet klimatike dhe ndikimet njerëzore duket se kanë luajtur një rol më të madh në zhdukjen e tyre. Miqtë tanë të lashtë, për fat të keq, nuk i mbijetuan këtyre ndryshimeve.
Ky zbulim nuk është vetëm një histori e një dhelpre dhe një njeriu; është një dritare në të kaluarën që na lejon të shohim se si marrëdhëniet njeri-kafshë kanë evoluar me kalimin e kohës. Ndërsa qentë dhe macet na bëjnë shoqëri sot, paraardhësit tanë mund të kenë ndarë shtëpitë e tyre (dhe vaktet e tyre) me shumë lloje të ndryshme. Histori si kjo na ndihmojnë të kuptojmë kompleksitetin dhe thellësinë e lidhjeve midis njerëzve dhe kafshëve, duke na kujtuar se dashuria për kafshët është universale me kalimin e kohës.
/ www.emathja.com
© 2024, EMATHJA. All rights reserved.